Elektronika     Próbnik stanów logicznych TTL SMD (LM358)        




Jest to próbnik stanów logicznych TTL, zasilany stabilizowanym napięciem Vcc=4.75-5.25V bezpośre-
dnio z badanego układu. Posiada trzy diody LED sygnalizujące pojawienie się na jego wejściu stanu:
niskiego (LED2), wysokiego (LED1) oraz zakazanego/wysokiej impedancji (LED3).
Warto przypomnieć, że na wyjściach cyfrowych układów TTL jako stan niski (oznaczany "0" lub "L")
uzyskuje się napięcie 0-0.4V, a jako stan wysoki (oznaczany "1" lub "H") napięcie 2.4-Vcc [V]. Jedno-
cześnie układy TTL przyjmują na swoich wejściach napięcie 0-0.8V jako stan niski oraz 2.0-Vcc [V]
jako stan wysoki. Stąd zakres napięcia dla stanu zakazanego wynosi 0.81-1.99V.
Sercem próbnika jest podwójny wzmacniacz operacyjny LM358, pracujący jako komparator napięcia
(dyskryminator okienkowy). Dzięki odpowiednio dobranym dzielnikom napięcia, pozwala on dość pre-
cyzyjnie wykrywać i sygnalizować pojawianie się stanów logicznych na wejściu próbnika (piny 3/6 U1).
Możliwe są następujące stany wejściowe:

  • Stan wysoki
    Dzielnik napięcia R3/R4+R5+R6, dostarcza do komparatora napięcie Vhi=1.99-2.21V (uwzględniając
    zakres Vcc i 5% tolerancję R6). Wartość tego napięcia można obliczyć ze wzoru Vhi=Vcc*(R4+R5+R6)
    /(R3+R4+R5+R6) [V]. Jeśli na wejściu próbnika będzie napięcie Vin wyższe od Vhi (Vin>Vhi), to na
    wyjściu U1A pojawi się stan wysoki, który załączy tranzystor T1 i zaświeci się czerwona dioda LED1
    (sygnalizuje stan wysoki). W tym czasie wyjście U1B będzie miało stan niski.

  • Stan niski
    Dzielnik napięcia R3+R4/R5+R6, dostarcza do komparatora napięcie Vlo=0.70-0.79V (uwzględniając
    zakres Vcc i 5% tolerancję R6). Wartość tego napięcia można obliczyć ze wzoru Vlo=Vcc*(R5+R6)
    /(R3+R4+R5+R6) [V]. Jeśli na wejściu próbnika będzie napięcie Vin niższe od Vlo (Vin<Vlo), to na
    wyjściu U1B pojawi się stan wysoki, który załączy tranzystor T2 i zaświeci się zielona dioda LED2
    (sygnalizuje stan niski). W tym czasie wyjście U1A będzie miało stan niski.

  • Stan nieustalony
    Dzielnik napięcia R1/R2 wstępnie polaryzuje wejście próbnika, dostarczając na nie napięcie Vz=1.41-
    1.79V (uwzględniając zakres Vcc i 5% tolerancję R1/R2). Wartość tego napięcia można obliczyć ze
    wzoru Vz=Vcc*R2/(R1+R2) [V]. Mieści się ono w zakresie napięcia dla stanu zakazanego. Dlatego,
    jeśli wejście próbnika nie jest podłączone (wisi w powietrzu), jest podłączone do wyjścia TTL, na
    którym panuje stan wysokiej impedancji (oznaczany "Z") lub jest podłączone do napięcia Vin z zakresu
    dla stanu zakazanego (Vhi>Vin>Vlo), to na wyjściach komparatora U1A i U1B panuje stan niski (diody
    LED1 i LED2 są zgaszone).
    Połączone równolegle tranzystory T3 i T4 razem z rezystorami R9-R11, tworzą bramkę logiczną typu
    NOR. Jej wejścia są podłączone do wyjść komparatora, a jej wyjście do bazy tranzystora T5. Tylko
    wtedy, gdy na obu wejściach bramki będzie stan niski, na jej wyjściu pojawi się stan wysoki, który
    załączy tranzystor T5 i zaświeci się pomarańczowa dioda LED3 (sygnalizuje stan nieustalony).

    Próbnik najlepiej nadaje się do badania stanów statycznych, ponieważ nie wykrywa sygnałów prosto-
    kątnych o częstotliwości powyżej 125 kHz (świeci tylko dioda LED3). W zależności od częstotliwości
    sygnału wejściowego, świecą się jednocześnie różne diody LED, co objaśnia poniższa tabela.

    CZĘSTOTLIWOŚĆ
    SYGNAŁU
    DIODY LED
    <70 kHz
    70-95 kHz
    95-125 kHz
    >125 kHz
    Im wyższa jest częstotliwość sygnału, tym słabiej mogą świecić diody
    LED (sygnał testowy miał wypełnienie 50%). Można nie montować
    elementów R9-R11, R14, T3-T5 i LED3. Wtedy stan nieustalony
    będzie sygnalizowany przez zgaśnięcie diod LED1 i LED2.
    Natomiast nie będzie możliwe rozpoznanie sygnału prostokątnego,
    o częstotliwości powyżej 95 kHz (świeci tylko dioda LED2).

    Prąd zasilania próbnika wynosi 7.1-8.3 mA, a prąd pobierany z badanego wyjścia TTL to maksymalnie
    25 uA. Układ zmontowałem na płytce jednostronnej o wymiarach 100x20 mm (3 zworki), z ostro zakoń-
    czonym krótszym bokiem. Sondę pomiarową wykonałem z zaostrzonego kołka typu goldpin (można też
    użyć kawałka miedzianego drutu). Płytka jest przystosowana do montowania rezystorów w typowych
    obudowach SMD (1206, 0805) oraz MELF (miniMELF). Jako małą ciekawostkę dodam, że płytkę
    prototypową wykonałem bez trawienia (mini wiertarką z małym frezem).

    UWAGA! Próbnik nie jest w żaden sposób zabezpieczony przed odwrotnym podłączeniem napięcia
    zasilania Vcc. Pomylenie polaryzacji tego napięcia spowoduje uszkodzenie układu LM358. Napięcie
    Vin podawane na wejście próbnika, nie powinno być wyższe niż 30V.

    SPIS ELEMENTÓW:

    Rezystory:
    R1 - 470k
    R2 - 220k
    R3 - 47k/1%
    R4 - 22k/1%
    R5 - 10k/1%
    R6 - 2.2k
    R7-R11 - 10k
    R12-R14 - 470
    Kondensatory:
    C1 - 100n
    C2 - 100u/10V

    Tranzystory:
    T1-T5 - BC547 (SOT23)

    Układy scalone:
    U1 - LM358 (SO8)
    Diody:
    LED1 - czerwona 5 mm
    LED2 - zielona 5 mm
    LED3 - pomarańczowa 5 mm

    Złącza:
    CON1 - goldpin 2x1 (męskie)