Roman Workshop: Dodatki/Inne/Łańcuchy tnące do pilarek, harvesterów i traków

Łańcuchy tnące do pilarek, harvesterów i traków

Przy zakupie nowego łańcucha tnącego do pilarki elektrycznej/spalinowej, kombajnu leśnego (harvester)
lub stacjonarnego urządzenia tnącego (trak), konieczne jest jego dopasowanie do aktualnie używanej
prowadnicy (długość, grubość rowka, skok zębatki) oraz bębna sprzęgła (skok zębatki napędowej).

1. Parametry techniczne łańcucha tnącego

Podziałka/skok łańcucha tnącego – odległość pomiędzy środkami pierwszego i trzeciego nita w dowolnym
miejscu łańcucha, podzielona przez dwa i wyrażona w calach ("). Produkuje się łańcuchy tnące o podziałce:
1/4", .325", 3/8", .404", 3/4". Podziałka/skok dla wszystkich elementów układu tnącego (łańcuch, zębatka
prowadnicy, zębatka napędowa) musi być taka sama.

Grubość ogniw prowadzących – grubość części ogniwa łańcucha, która wchodzi do rowka prowadnicy.
Produkuje się łańcuchy tnące o grubości ogniw: 1.1mm (0.043"), 1.3mm (0.050"), 1.5mm (0.058"), 1.6mm (0.063"),
2.0mm (0.080"), 3.1mm (0.122"). Grubość ogniw prowadzących łańcucha musi być dopasowana do grubości rowka
prowadnicy.

Liczba ogniw prowadzących – liczba ogniw łańcucha, które poruszają się w rowku prowadnicy (DL - Drive Links).
W przypadku łańcuchów o parzystej liczbie ogniw prowadzących - jest ich dwa razy więcej, niż zębów tnących.
Liczba ogniw prowadzących (długość łańcucha) musi być dopasowana do długości prowadnicy.

2. Rodzaje łańcuchów tnących ze względu na podziałkę

1/4" (.250") - bardzo rzadko spotykany w Polsce, natomiast popularny w Stanach Zjednoczonych (USA). Przeważnie
stosowany w pilarkach do jednej ręki i pilarkach na wysięgniku (okrzesywarkach). Produkowany w wersjach o grubości
ogniw prowadzących: 1.3mm (Standard), 1.1mm (łańcuch 71P - wąski rzaz firmy Stihl).

.325" – najczęściej stosowany w profesjonalnych pilarkach. Odległość między kolejnymi ogniwami prowadzącymi jest
mniejsza niż przy podziałce 3/8", co pozwala na wydajniejsze i szybsze cięcie. Produkowany w wersjach o grubości
ogniw prowadzących: 1.5mm (Standard), 1.3mm (Microlite/Narrow Kerf - wąski rzaz), 1.6mm (do pilarek Stihl).

3/8" LP (.375" Low Profile) – popularny lekki łańcuch tnący, nazywany też Hobby lub Picco. Stosowany głównie
w małych pilarkach elektrycznych/spalinowych. Produkowany w wersjach o grubości ogniw prowadzących: 1.3mm
(Standard), 1.1mm (Microlite/Narrow Kerf - wąski rzaz).

3/8" (.375") – stosowany przez profesjonalnych użytkowników w pilarkach o dużej mocy (powyżej 3.5 KM).
Produkowany w wersjach o grubości ogniw prowadzących: 1.5mm (Standard), 1.6mm (do pilarek Stihl).

.404" – bardzo rzadko spotykany w pilarkach o największej mocy. Przede wszystkim wykorzystywany w kombajnach
leśnych (harvester) i stacjonarnych urządzeniach tnących (traki). Produkowany w wersjach o grubości ogniw prowa-
dzących: 1.5mm (tylko pilarki), 1.6mm (pilarki i kombajny leśne 16H - stary standard), 2.0mm (tylko kombajny leśne
18H/19H - nowy standard).

3/4" (.750") – profesjonalny, największy z dostępnych łańcuch tnący. Stosowany wyłącznie w kombajnach
leśnych (harvester) i stacjonarnych urządzeniach tnących (traki). Produkowany tylko w jednej wersji o grubości
ogniw prowadzących: 3.1mm (Standard).

W bardzo starych pilarkach były też używane łańcuchy tnące z innymi podziałkami: .354" (pilarki firmy McCulloch serii
xx-10), 7/16" (.437"), 1/2" (.500"), 9/16" (.562"), 5/8" (.625"). Miały one również inne grubości ogniw prowadzących,
np. .404" 1.3mm, 3/4" 1.6mm, 3/4" 1.9mm (0.074"), 3/4" 2.3mm (0.090"). Jednak dziś są praktycznie niespotykane,
ponieważ dawno temu zaprzestano ich produkcji.

3. Rodzaje łańcuchów tnących ze względu na profil zębów tnących

Pełne dłuto (Round/Ground/Full Chisel) - zęby o ostrym profilu z krawędzią tnącą pod kątem 90 stopni
(kanciak). Tną najszybciej, ale są też najbardziej podatne na tępienie, ponieważ tną samym wierzchołkiem.
Zalecane wyłącznie do cięcia czystego drewna (niezabrudzonego ziemią/piaskiem). Stosowane przez
profesjonalnych pilarzy przy pozyskiwaniu drewna.

Półdłuto (Micro/Semi/Half Chisel) - zęby o zaokrąglonym profilu tnącym. Tną nieco wolniej niż pełne dłuto,
ale są też mniej podatne na tępienie. Zalecane do cięcia czystego i średnio zabrudzonego drewna. Stosowane
zarówno przez profesjonalistów, jak i amatorów, ponieważ wymagają rzadszego ostrzenia niż pełne dłuto.

Ścięte dłuto (Chamfer Chisel) - zęby o ostrym profilu w kształcie dłuta z wierzchołkiem ściętym pod kątem 45
stopni oraz z dwoma krawędziami tnącymi. Tną podobnie szybko jak półdłuto, ale są jeszcze mniej podatne na
tępienie. Zalecane do cięć pielęgnacyjnych oraz okrzesywania drzew. Stosowane przez okazjonalnych użytko-
wników małych pilarek elektrycznych/spalinowych, ponieważ zapewniają niższy poziom wibracji, zmniejszone
odbicie oraz wymagają rzadszego ostrzenia niż półdłuto.

Przecinak (Chipper/Micro-Bit) - zęby o bardzo zaokrąglonym profilu tnącym w kształcie przecinaka, zapewniają
dużą wydajność cięcia, odporność na tępienie i łatwość ostrzenia. Łańcuchy z takimi zębami są bardzo wytrzymałe
i zostały opracowane do zastosowań profesjonalnych, np. wycinka twardych drzew w lasach tropikalnych. Są pro-
dukowane tylko z podziałką .404" dla pilarek o największej mocy oraz 3/4" dla kombajnów leśnych (harvester)
i stacjonarnych urządzeń tnących (traki).

4. Oznaczenia łańcuchów tnących

Większość łańcuchów stosowanych w pilarkach elektrycznych/spalinowych, kombajnach leśnych (harvester) i stacjo-
narnych urządzeniach tnących (traki) posiada oznaczenia, dzięki którym można odczytać ich parametry: podziałkę/skok
oraz grubość ogniw prowadzących. Najczęściej oznaczenia te są wybite na każdym ogniwie prowadzącym łańcucha.
Poniżej znajduje się tabela z oznaczeniami łańcuchów tnących różnych firm oraz ich parametry.

PODZIA-
ŁKA ["]

GRUBO-
ŚĆ [mm]

KĄT
[°]

ZĄB

OREGON

CARLTON
TIGER

LASER
WINDSOR
SANDVIK

HUSQ-
VARNA

SARP

McCU-
LLOCH

SABRE

DOLMAR
MAKITA

STIHL

PROKUT
TRILINK

1/4

1.3

25
102

41 50K

H00

250

062
291 466

13R

3/8 LP

1.1

17 43R

H38

357N

290

61P

1.3

10-30

18 50R

H35
H36 H37

370

357

092 492

63P

.325

25-30

20
33 87

11 50J

H22
H23 H78

320

520
920

082 484

23R

2B 7B

10-30

K1NK

50JSG

H30
SP33G

G30

23P

1.5

25-30

21
34 88

12 58J

H21 H25

328

528
928

083
086 686

25R

2C 7C

1.6

19
22 35

13 63J

H26 H28

323

523
923

084 109

26R

2D 7D

3/8

1.3

10-35

12
72 76

9 50A

H46
H47 H51
H80 H82

370G

880
980

100 101

33R

3B 8B

1.5

23
73 77

7 58A

H42 H48
H49 H52
H54 H81

378G

888
988

093 099

35R

3C 8C

1.6

24
75 78

8 63A

H44 H45
H50 H53
H58 H83

373G
408G

883
983

110

36R

3D 8D

.404

1.5

26 51
58 86

58B

H69

408

J58

45R

1.6

27 46
52 59
68 84

4 63B

H57
H64 H66

403

J63
463

103 107

46R

.404
Harvester

30-35

16
59AA

B3H
B3M

HC
63H

H65

F6H

403H

108

46RMH

2.0

18 19

B5M
B8M

2HC
80H

F2H

40RMH

3/4
Harvester

3.1

1 11

G7S

3HC

- łańcuch tnący z wąskim rzazem (Microlite/Narrow Kerf).

Grubość ogniw prowadzących wyrażona w calach:
1.1mm = 0.043", 1.3mm = 0.050", 1.5mm = 0.058",
1.6mm = 0.063", 2.0mm = 0.080", 3.1mm = 0.122".

- łańcuch z zębami tną-
cymi o ostrym profilu
typu pełne dłuto (Round
/Ground/Full Chisel).

- łańcuch z zębami tną-
cymi o zaokrąglonym
profilu typu półdłuto
(Micro/Semi/Half Chisel).

- łańcuch z zębami tną-
cymi o ostrym profilu
typu ścięte dłuto
(Chamfer Chisel).

- łańcuch z zębami tną-
cymi o bardzo zaokrą-
glonym profilu typu prze-
cinak (Chipper/Micro-Bit).

Na łańcuchach firmy STIHL oznaczenie podziałki jest wybite na zębach tnących/ograniczniku (jedna cyfra: 1 = 1/4",
2 = .325", 3 = 3/8", 4 = .404", 6 = 3/8" LP, 7 = 1/4" LP), a oznaczenie grubości ogniw prowadzących jest wybite właśnie
na nich (jedna cyfra: 0 = 2.0mm, 1 = 1.1mm, 3 = 1.3mm, 5 = 1.5mm, 6 = 1.6mm). Te dwie cyfry połączone razem tworzą
numer łańcucha, a dodatkowa litera oznacza rodzaj zęba tnącego: P - Picco, R - Rapid.

Oznaczenia starych, nieprodukowanych obecnie łańcuchów firmy STIHL (ząb-ogranicznik/ogniwo prowadzące):
1/1 = 1/4" 1.1mm (zamiast niego firma Stihl produkuje nowy łańcuch 71P z wąskim rzazem).

Oznaczenia starych, nieprodukowanych obecnie łańcuchów firmy OREGON:
2 = 3/4" 2.3mm (0.090"), 3 = 3/4" 1.9mm (0.074"), 4 = 9/16" 1.6mm, 5 = 9/16" 1.5mm, 6 / 8 = 9/16" 1.9mm (0.074"),
7 = 9/16" 1.3mm, 9 / 21 / 31 / 41 = 1/2" 1.5mm, 10 / 22 / 32 / 42 = 1/2" 1.6mm, 14 / 20 / 40 = 1/2" 1.3mm,
15 = 5/8" 1.9mm (0.074"), 16 = 5/8" 1.6mm, 17 = 5/8" 1.5mm, 19 = 1/2" 1.15mm (0.045"), 28 / 50 / 85 = .404" 1.3mm,
45 = .354" 1.5mm, 61 / 68 = 7/16" 1.5mm, 62 / 69 = 7/16" 1.6mm.

Oznaczenia starych, nieprodukowanych obecnie łańcuchów firmy CARLTON: B1 = .404" 1.3mm, C3 = 1/2" 1.6mm.

Na koniec konwersja mocy silników elektrycznych/spalinowych z koni machanicznych (KM) na waty (W) i odwrotnie:
1 KM = 735.49875 W , 1 kW = 1.3596216 KM