Poniższy poradnik opisuje, jak z karty CF/SD zrobić dysk systemowy dla komputera Amiga, używając
emulatora WinUAE na komputerze PC z systemem Windows XP lub nowszym. Dysk ten będzie miał
standardowy dla Amigi system plików FFS (Fast File System) i maksymalną pojemność użytkową do
4GB (maksymalny rozmiar partycji do 2GB). Dysk z systemem plików FFS zadziała w każdej Amidze,
co jest niewątpliwą zaletą tego rozwiązania.
W podobny sposób można przygotować dla Amigi dowolny twardy dysk EIDE 2.5/3.5". Trzeba go
ustawić w tryb "Master" i podłączyć bezpośrednio do złącza EIDE na płycie głównej komputera PC.
Do przygotowania dysku będą potrzebne: karta CF/SD o dowolnej pojemności, czytnik kart pamięci
na USB (zewnętrzny lub wbudowany), zainstalowany emulator "WinUAE 3.4.0", obraz ROM pamięci
"Kickstart 3.1 (40.63)" oraz obraz ADF dyskietki "Install 3.1" systemu "Workbench 3.1".
Jeśli na karcie jest jakaś partycja, to należy ją usunąć poleceniem "diskpart -> clean" lub programem
"GParted", uruchamianym z bootowalnej płyty CD/DVD lub pendrive. Niestety nie da się tego zrobić
w konsoli "Zarządzanie komputerem/Zarządzanie dyskami" systemu Windows. Polecenie "diskpart"
z systemu Windows XP nie widzi dysków wymiennych typu pendrive, czy karta CF/SD w czytniku.
W systemie Windows Vista lub nowszym ten problem nie występuje.
To, czy karta jest pusta można sprawdzić w konsoli "Zarządzanie komputerem/Zarządzanie dyskami"
systemu Windows. Cały obszar karty powinien mieć kolor czarny i widnieć, jako "Nie przydzielone".
W przeciwnym razie przy próbie zapisu ustawień na kartę w programie "HDToolBox", emulator WinUAE
wyświetli następujący komunikat:
Taki sam komunikat pojawi się również, jeśli WinUAE nie zostanie uruchomiony z prawami admini-
stratora systemu Windows (nie dotyczy Windows XP).
Podłączamy do portu USB nasz czytnik z włożoną (w przypadku SD również odbezpieczoną przed
zapisem) kartą pamięci, która nie zawiera żadnej partycji. Uruchamiamy emulator WinUAE z prawami
administratora (nie dotyczy Windows XP) i ustawiamy w nim parametry odpowiadające konfiguracji
Amigi, w której ma pracować przygotowywany dysk. W moim przypadku będzie to zwykła Amiga 600
z pamięcią 2MB CHIP RAM.
Przechodzimy do sekcji "Hardware/CPU and FPU". W grupie "CPU" wybieramy model procesora "68000" oraz
zaznaczamy pola "24-bit addressing" i "More compatible". W grupie "CPU Emulation Speed" wybieramy "Appro-
ximate A500/A1200 or cycle-exact", a suwakiem ustawiamy wartość "+0%" w polu "CPU Speed".
W sekcji "Hardware/Chipset", w grupie "Chipset" wybieramy układy specjalizowane "Full ECS", a z rozwijalnej listy
"Chipset Extra:" wybieramy pozycję "A600". W grupie "Options" zaznaczamy pola "Keyboard connected" i "Imme-
diate Blitter". W grupie "Collision Level" wybieramy "Sprites and Sprites vs. Playfield".
W sekcji "Hardware/Adv. Chipset" zaznaczamy pole "Compatible Settings".
W sekcji "Hardware/ROM", w grupie "System ROM Settings" naciskamy przycisk "..." umieszczony obok rozwijalnej
listy "Main ROM file:". W oknie wyboru plików, wskazujemy plik-obraz ROM zawierający "Kickstart 3.1 (40.63)".
W grupie "Advanced UAE expansion board/Boot ROM Settings" z rozwijalnej listy "Board type:", wybieramy pozycję
"Original UAE (FS + F0 ROM)".
W sekcji "Hardware/RAM", w grupie "Memory Settings" suwakiem "Chip:" ustawiamy wartość "2 MB", a suwakiem
"Slow:" ustawiamy wartość "none".
W sekcji "Hardware/Floppy drives", w grupie "Floppy Drives" zaznaczamy pole "DF0:", a z umieszczonej obok niego
rozwijalnej listy wybieramy pozycję "3.5" DD". Następnie naciskamy przycisk "..." umieszczony obok tej listy. W oknie
wyboru plików, wskazujemy plik-obraz ADF z dyskietką "Install 3.1". W grupie "Floppy Drive Emulation Speed" suwa-
kiem ustawiamy wartość "100% (compatible)". Można też odznaczyć pole "DF1:", co spowoduje wyłączenie drugiej
stacji dyskietek, która nie będzie teraz potrzebna.
W sekcji "Hardware/CD & Hard drives" naciskamy przycisk "Add Hard Drive...".
W nowym oknie "Harddrive Settings" z rozwijalnej listy "Hard drive:", wybieramy pozycję z nazwą i rozmiarem naszej
karty. Nazwa ta powinna rozpoczynać się napisem "[UNK]", co oznacza całkowicie pustą kartę. Jeśli w czytniku znaj-
duje się karta, która była już wcześniej przygotowana do działania z Amigą, to jej nazwa będzie rozpoczynać się na-
pisem "(RDB)".
Bardzo ważne jest, aby pole "Read/write" było aktywne i zaznaczone. Jeśli nie jest to znaczy, że karta SD ma włączone
zabezpieczenie przed zapisem (działa w trybie tylko-do-odczytu). Wtedy trzeba wyjąć kartę SD z czytnika albo odłączyć
cały czytnik od portu USB, zmienić pozycję przełącznika "Lock" na karcie SD (lub na adapterze SD z włożoną kartą
microSD) i ponownie uruchomić emulator WinUAE.
Przed tym można zapisać wszystkie dokonane do tej pory ustawienia, naciskając przycisk "Save As..." w sekcji
"Configurations". Pojawi się okno wyboru plików, w którym podajemy nazwę dla nowo tworzonej konfiguracji. Po
ponownym uruchomieniu WinUAE, w sekcji "Configurations" zaznaczamy na liście nazwę utworzonej wcześniej
konfiguracji i naciskamy przycisk "Load".
Następnie powtarzamy wybieranie karty z listy dysków "Hard drive:". Teraz pole "Read/write" powinno być już aktywne
i zaznaczone. Po ustawieniu wszystkich pozostałych opcji tak jak na obrazku, naciskamy przycisk "Add hard drive".
Wybrana karta pamięci pojawia się teraz na liście, jako dysk dla emulowanej Amigi.
Pozostałe sekcje "Expansions", "RTG board" i "Hardware info" powinny wyglądać następująco:
Teraz w głównym oknie WinUAE naciskamy przycisk "Start", co uruchomi emulowaną Amigę. Naciska-
jąc przycisk "Cancel" w różnych oknach i komunikatach systemowych można anulować zmiany doko-
nane w ustawieniach lub wykonywanie jakiejś operacji.
Po załadowaniu Workbencha i wyświetleniu jego ekranu, otwieramy główny katalog dyskietki "Install 3.1",
a następnie katalog "HDTools".
Zaznaczamy ikonę programu "HDToolBox" i z górnego menu "Icons" Workbencha, wybieramy pozycję "Information...".
W nowym oknie sprawdzamy, czy parametry "Tool Types:" mają takie same wartości, jak na obrazku. Jeśli wszystko się
zgadza, to zamykamy okno przyciskiem "Cancel". Jeśli nie, to klikamy wybrany parametr, zmieniamy jego treść w polu
tekstowym i naciskamy klawisz enter. Na koniec zapisujemy zmiany naciskając przycisk "Save".
Uruchamiamy program "HDToolBox", rozpocznie się wykrywanie dysków podłączonych do emulowanej Amigi.
Następnie pojawi się główne okno programu "Hard Drive Preparation, Partitioning and Formatting". Na liście "Hard
Drives in System" powinien znajdować się jeden nieznany ("Unknown") dysk, czyli nasza karta pamięci. Naciskamy
przycisk "Change Drive Type".
W nowym oknie "Set Drive Type" naciskamy przycisk "Define New...".
W kolejnym oknie "Define/Edit Drive Type" naciskamy przycisk "Read Configuration".
Pojawi się komunikat, w którym naciskamy przycisk "Continue".
Spowoduje to odczytanie parametrów karty. Nie przejmując się nieprawidłowym i ujemnym rozmiarem karty,
zamykamy okno naciskając przycisk "Ok".
Na liście w oknie "Set Drive Type", pojawiła się nowa pozycja "UAE-IDE SD/MMC" z nazwą naszej karty.
Zaznaczamy ją i naciskamy przycisk "Ok".
Ponownie pojawia się główne okno programu "HDToolBox", tym razem z odblokowanymi pozostałymi przyciskami
oraz naszą kartą na liście. Naciskamy przycisk "Partition Drive".
W oknie "Partitioning" ustalamy liczbę i rozmiar partycji na karcie. System plików FFS ogranicza maksymalną, użytkową
pojemność karty do 4GB oraz maksymalny rozmiar partycji do 2GB. Tak więc, nie można tworzyć partycji o rozmiarze
powyżej 2GB, a suma rozmiarów wszystkich partycji na karcie nie może przekroczyć 4GB. Pozostały dostępny obszar
na karcie o pojemności powyżej 4GB, nie będzie wykorzystany przez Amigę.
Domyślnie program "HDToolBox" dzieli cały dostępny obszar karty na dwie równe partycje, niezależnie od jej poje-
mności. W przypadku kart o pojemności do 4GB jest to prawidłowe działanie. Natomiast w przypadku większych kart,
rozmiary tych domyślnych partycji należy koniecznie zmniejszyć.
Zaznaczamy pole "Advanced Options" i w polu tekstowym "Partition Device Name", zmieniamy nazwę urządzenia pier-
wszej partycji z "UDH0" na "DH0" i naciskamy klawisz enter. Pod taką nazwą urządzenia partycja ta po zamontowaniu,
będzie widoczna w systemie AmigaDOS, a także w menu startowym Boot Menu tuż po włączeniu Amigi.
Pierwsza partycja ma zaznaczone pole "Bootable" co oznacza, że po włączeniu zasilania Amiga spróbuje załadować
i uruchomić z niej system operacyjny Workbench. Jeśli odznaczymy to pole, tak się nie stanie. Zwykle tylko pierwsza
partycja (DH0) jest ustawiona, jako botowalna. Jeśli dwie lub więcej partycji jest botowalnych, to o tym z której z nich
Amiga wystartuje, decyduje ich priorytet botowania. Ustawia się go w polu tekstowym "Boot Priority:", które jest aktywne
tylko przy zaznaczonym polu "Bootable". Po wpisaniu nowej wartości, należy nacisnąć klawisz enter. Amiga zawsze
wystartuje z partycji o najwyższym priorytecie botowania. Jeśli dwie lub więcej partycji ma taki sam priorytet, to Amiga
wystartuje z pierwszej z nich (według kolejności zakładania na karcie pamięci).
Pole "Buffers:" służy do ustawiania liczby buforów pamięci RAM, które są wykorzystywane przy odczytywaniu/zapisywa-
niu danych z/do tej partycji. Zwiększenie liczby buforów może nieznacznie przyspieszyć operacje dyskowe, ale jedno-
cześnie spowoduje zmniejszenie ilości dostępnej pamięci RAM (każdy bufor zajmuje 560 bajtów). Najlepiej pozostawić
domyślną wartość 30 buforów. Jest to ta sama liczba, którą można sprawdzić i zmienić poleceniem "AddBuffers" w CLI.
Kolejnym krokiem jest ustawienie rozmiaru partycji. W tym celu klikamy na niebieski trójkąt i trzymając wciśnięty przycisk
myszki, przesuwamy go w lewo (zmniejszanie) lub w prawo (zwiększanie) ustalając odpowiedni rozmiar partycji, który na
bieżąco jest wyświetlany pod tym trójkątem. W ten sposób nie zawsze da się precyzyjnie ustawić żądany rozmiar partycji.
Natomiast można to też zrobić zmniejszając lub zwiększając wartość w polu tekstowym "Total Cyl:". Po wpisaniu nowej
wartości, należy nacisnąć klawisz enter. Gdy ustawimy odpowiedni rozmiar partycji naciskamy przycisk "Change...".
W nowym oknie "File System Characteristics", w polu "MaxTransfer" zmieniamy wartość "0xffffff" na "0x1fe00" i naci-
skamy klawisz enter. Taką wartość tego parametru trzeba koniecznie ustawić dla każdej partycji na karcie. Jeśli tego
nie zrobimy, to pojawią się błędy odczytu/zapisu, które mogą ujawnić się dopiero po pewnym czasie.
Pole "Automount this partition:" jest zaznaczone co spowoduje, że partycja ta będzie automatycznie montowana i wido-
czna w systemie AmigaDOS, pojawi się na blacie Workbencha, a także w menu startowym Boot Menu tuż po włączeniu
Amigi. Po ustawieniu wszystkich pozostałych opcji tak jak na obrazku, zamykamy okno naciskając przycisk "Ok".
Jak widać pomiędzy partycjami powstał pusty, szary obszar - jest to miejsce nie wykorzystane przez żadną partycję.
Pomiędzy partycjami nie może być takich pustych miejsc. Natomiast obszar w szachownicę, to miejsce zajmowane
przez drugą partycję.
Klikamy na obszar drugiej partycji, co spowoduje jej zaznaczenie (szachownica zmieni się na kolor czarny). Teraz
ponownie na nią klikamy i trzymając wciśnięty przycisk myszki, przesuwamy ją maksymalnie w lewo. W ten sposób
dosunęliśmy drugą partycję do pierwszej, a pusty obszar między nimi zniknął.
Upewniamy się, że pole "Bootable" nie jest zaznaczone, zmieniamy nazwę urządzenia drugiej partycji z "UDH1" na
"DH1", ustawiamy odpowiednią liczbę buforów i rozmiar partycji, a następnie naciskamy przycisk "Change...".
W oknie "File System Characteristics", w polu "MaxTransfer" zmieniamy wartość na "0x1fe00". Jeśli chcemy, aby ta
partycja była automatycznie montowana, pozostawiamy zaznaczone pole "Automount this partition:". Po ustawieniu
wszystkich pozostałych opcji tak jak na obrazku, zamykamy okno naciskając przycisk "Ok". Podobne ustawienia,
należy wykonać dla wszystkich kolejnych partycji na karcie.
Jeśli chcemy dodać nową partycję, to zaznaczamy (kolor czarny) jedną z już istniejących i naciskamy przycisk
"New Partition". Po chwili przycisk ten zmieni kolor na niebieski. Wtedy trzeba kliknąć na pustym (kolor szary)
obszarze karty, który nie należy do żadnej partycji.
Taki komunikat pojawi się, jeśli klikniemy na obszarze już istniejącej partycji lub naciśniemy klawisz ESC.
Komunikat zamykamy naciskając przycisk "Continue".
Jeśli klikniemy na rzeczywiście pustym i nie przydzielonym obszarze karty, to na nim całym zostanie utworzona nowa
partycja. Zmieniamy jej nazwę z "CHANGE_ME" na "DH2" oraz pozostałe parametry tak samo, jak w przypadku drugiej
partycji (DH1). Jeśli chcemy usunąć zaznaczoną (kolor czarny) partycję, to naciskamy przycisk "Delete Partition".
Przyciskiem "Default Setup" można przywrócić domyślny dla programu "HDToolBox" podział karty na partycje
(dwie równe partycje na całym obszarze karty) oraz początkowe ustawienia ich parametrów.
W moim przypadku pozostawiłem tylko dwie partycje, a trzecią usunąłem. Okno "Partitioning" zamykamy
naciskając przycisk "Ok".
Powracamy do głównego okna programu "HDToolBox", w którym naciskamy przycisk "Save Changes to Drive",
aby zapisać wprowadzone zmiany na kartę pamięci.
Taki komunikat pojawi się, jeśli zmieniliśmy rozmiar lub usunęliśmy wcześniej istniejącą na karcie partycję.
Komunikat zamykamy naciskając przycisk "Continue".
Następnie naciskamy przycisk "Exit".
Jeśli pojawi się komunikat informujący o konieczności zresetowania emulowanej Amigi, robimy to naciskając przycisk
"Continue". Jeśli komunikat nie zostanie wyświetlony, to Amigę resetujemy naciskając klawisz F12, a następnie przycisk
"Reset" w głównym oknie WinUAE.
Po resecie Workbench ponownie ładuje się z dyskietki "Install 3.1" i wyświetla swój ekran. Jednak tym razem
po krótkiej chwili na jego blacie, pojawiają się ikony partycji utworzonych na karcie pamięci.
Aby można było z nich korzystać, należy je jeszcze tylko sformatować. W tym celu zaznaczamy ikonę partycji
i z górnego menu "Icons" Workbencha, wybieramy pozycję "Format Disk...".
W oknie programu "Format", w polu tekstowym "New Volume Name:" wpisujemy nazwę, jaką ma mieć formatowana
partycja (nie mylić z nazwą urządzenia DHx). Jeśli chcemy, aby w głównym katalogu partycji znajdował się systemowy
kosz, to zaznaczamy pole "Put Trashcan:". Zaznaczamy pola "Fast File System:" i "International Mode:", ale upewniamy
się że pole "Directory Cache:" nie jest zaznaczone. Następnie naciskamy przycisk "Quick Format", który rozpocznie
szybkie formatowanie partycji. Można też wybrać przycisk "Format", którym wykonuje się pełne (wolniejsze) formato-
wanie, ale w przypadku kart pamięci lepiej wykonywać szybkie formatowanie.
Po naciśnięciu przycisku rozpoczynającego formatowanie, pojawią się dwa komunikaty ostrzegające przed wykaso-
waniem i utratą wszystkich danych z formatowanej partycji. Oba komunikaty zamykamy naciskając przycisk "Format".
Pojawi się komunikat o inicjalizacji partycji, a po chwili będzie ona gotowa do użytkowania.
W podobny sposób formatujemy wszystkie pozostałe partycje na karcie pamięci.
Obie moje partycje sformatowane i gotowe na zainstalowanie systemu oraz przyjęcie innych danych.
Przygotowując ten poradnik, używałem karty microSD GoodRAM 4GB (klasa 4, model M400)
z dołączonym adapterem SD oraz zewnętrznego czytnika kart pamięci Conrad CS-523 na USB.
Jej transfer zmierzony programem "SysInfo 4.0" na mojej "gołej" Amidze 600, wynosi 523938 B/s
(511.65 kB/s).
